روش های درمان و متد های فیزیوتراپی در دنیای پزشکی مدرن، روز به روز پیشرفته تر می شوند. یکی از روش هایی که در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته، الکتروتراپی یا همان درمان با تحریک الکتریکی است. این روش غیرتهاجمی و بدون درد است که برای تسکین درد، بهبود گردش خون، کاهش التهاب و بازآموزی عضلات آسیب دیده مورد استفاده قرار می گیرد.
در این مقاله به طور کلی به نحوه انجام این روش، انواع، کاربرد ها، مزایا و … خواهیم پرداخت. با ما تا پایان همراه باشید!
الکتروتراپی چیست؟
الکتروتراپی (Electrotherapy) نوعی روش درمانی است که در آن از جریان های الکتریکی کنترل شده کمک گرفته می شود تا اعصاب، عضلات و یا بافت های بدن تحریک شوند. این جریان ها معمولاً از طریق الکترود هایی که روی پوست قرار می گیرند، به نواحی خاصی از بدن منتقل می شوند. شدت و نوع جریان الکتریکی با توجه به شرایط بیمار و نوع اختلالی که دارد، به طور دقیق تعیین می شود.
هدف اصلی در این درمان، کاهش درد، تقویت عضلات، بهبود عملکرد حرکتی و تسریع فرآیند ترمیم بافت ها است.
الکتروتراپی چگونه عمل می کند؟
الکتروتراپی روشی است که با ارسال پالس های الکتریکی به عضلات یا اعصاب اقدام به کاهش درد و سایر مشکلات بیماران می کند. از طریق ارسال پالس های الکتریکی کوچک به اعصاب یا عضلات، تأثیر خود را اعمال می کند.
بسته به نوع دستگاه و تنظیمات آن، ممکن است این جریان باعث تحریک اعصاب حسی شده و در نتیجه، پیام های درد را به مغز مسدود کند (مانند عملکرد روش TENS). همچنین ممکن است عضلات را منقبض کند و به بازتوانی آن ها کمک نماید (مانند روش NMES) یا جریان خون را افزایش دهد و به ترمیم سلول های آسیب دیده کمک کند و یا حتی التهاب را کاهش دهد و تورم ناحیه را کنترل نماید.
تمامی این اثرات به گونه ای تنظیم می شوند که با هدف درمانی خاص، بهترین نتیجه حاصل شود.
انواع روش های الکتروتراپی
الکتروتراپی راه درمانی است که روش های مختلفی دارد و با صلاح دید فیزیوتراپیست انتخاب می شود. این روش ها کمی تخصصی هستند و ممکن است درک آن ها کمی سخت باشد اما ما سعی کرده ایم که در نهایت سادگی برای شما مخاطبان گرامی توضیح دهیم. این روش های مهم و رایج عبارت اند از :
- TENS (تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست)
این روش رایج ترین نوع الکتروتراپی است. در این روش، جریان الکتریکی به اعصاب حسی منتقل می شود و این انتقال باعث می شود تا پیام درد به مغز نرسد. این روش بیشتر برای تسکین درد های مزمن مانند کمردرد، آرتروز یا درد های عصبی کاربرد دارد.
- EMS یا NMES (تحریک الکتریکی عضلات)
در روش دوم، عضلات با استفاده از جریان های الکتریکی قوی تر به طور غیرطبیعی انقباض می یابند. این روش برای بازیابی توان عضلات ضعیف یا فلج شده (که ممکن است پس از جراحی یا آسیب نخاعی به وجود آمده باشد) استفاده می شود.
- Iontophoresis (راندن یون ها به درون بافت های بدن)
در این نوع، داروهای ضدالتهاب به کمک جریان الکتریکی وارد پوست می شوند. این روش معمولاً در درمان التهاب های موضعی مثل تاندونیت کاربرد دارد.
- IFC (جریان تداخلی)
این روش یک نوعد درمان تداخلی است که در عمق بافت ها تاثیر دارد. همچنین این روش برای درد های مزمن و عمقی، ماندد کمر و گردن و شانه مناسب است
- Galvanic stimulation (تحریک جریان مستقیم)
این روش برای زمانی می باشد که لازم است تحریک طولانی تری بر روی ناحیه دردناک اعمال شود، مانند درمان فلج عضلات یا زخم های مزمن.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی برای درمان گرفتگی عضلات
کاربرد های درمانی الکتروتراپی
الکتروتراپی در طیف گسترده ای از بیماری ها و مشکلات فیزیولوژیکی کاربرد دارد. برخی از مهم ترین موارد استفاده از آن عبارت اند از:
- تسکین درد های مزمن و حاد مانند کمردرد، سردردهای میگرنی، آرتروز، درد گردن، درد سیاتیک
- تقویت عضلات ضعیف شده پس از بی تحرکی یا جراحی
- کاهش التهاب و تورم پس از آسیب دیدگی
- بهبود دامنه حرکت مفاصل در شرایطی مثل یخ زدگی شانه
- بازتوانی بیماران سکته مغزی یا آسیب نخاعی
- درمان اسپاسم های عضلانی و گرفتگی ها
- ترمیم زخم ها و افزایش خون رسانی در بافت ها
مزایای استفاده از الکتروتراپی
این روش، به دلیل غیرتهاجمی بودن و اثربخشی بالا، مزایای متعددی دارد :
- بدون نیاز به دارو یا جراحی
- کاهش قابل توجه درد در جلسات کوتاه
- بدون عوارض جانبی جدی در بیشتر بیماران
- قابل استفاده برای سنین مختلف
- کمک به بازگشت سریع تر عملکرد حرکتی
- بهبود کیفیت زندگی بیماران مزمن
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی زانو درد در شهریار
مراحل انجام الکتروتراپی
- ارزیابی وضعیت بیمار توسط فیزیوتراپیست
- انتخاب نوع دستگاه و تنظیم شدت جریان مناسب با شرایط فرد
- قرار دادن الکترود ها روی نواحی هدف مثلاً عضلات، مفاصل یا مسیر عصب
- اعمال جریان الکتریکی به مدت مشخص معمولاً بین ۱۰ تا ۳۰ دقیقه
- پایش مداوم واکنش بیمار به جریان و تنظیم شدت در صورت نیاز
- برداشتن الکترود ها و ارزیابی پاسخ بدن پس از پایان درمان
موارد منع استفاده از الکتروتراپی
آیا می دانستید که استفاده روش الکتروتراپی همانقدر که خوب و کمک کننده است، ممکن است در برخی شرایط که نباید استفاده شود مشکل ساز نیز شود؟ موارد زیر به ما خواهند گفت که استفاده از روش الکتوتراپی در چه شرایطی ممنوعیت دارد :
- وجود ضربان ساز قلب (Pacemaker) یا دستگاه های الکترونیکی داخلی
- بارداری (به ویژه در نواحی شکم و کمر اصلا نباید استفاده شود)
- بیماری های قلبی فعال
- وجود زخم باز، عفونت یا سوختگی در محل مورد نظر
- بیماران صرعی یا بیمارانی که دچار اختلالات عصبی خاص هستند
- کودکانی زیر سن مشخص شده هستند (که البته این به نظر پزشک بستگی دارد)
بنابراین با توجه به مواردی که گفته شد، این امر الزامیست که همیشه قبل از شروع درمان، مشورت با پزشک یا فیزیوتراپیست انجام گردد.
در پایان، الکتروتراپی یکی از ابزار های مدرن و مؤثر در فیزیوتراپی است که با استفاده از تحریک الکتریکی، به کاهش درد، تقویت عضلات و بازگشت عملکرد طبیعی بدن کمک می کند. این روش نه تنها درد بیماران را کاهش می دهد، بلکه به بهبود کیفیت زندگی آن ها نیز کمک می نماید.
اگر الکتروتراپی زیر نظر متخصصین مجرب و با دستگاه های استاندارد انجام شود، می تواند جایگزینی ایمن و مؤثر برای داروها و درمان های تهاجمی تر نیز باشد.